Quşçu palçıq vulkanının püskürmə səbəbi açıqlanıb

AMEA-dan verilən məlumata görə, sözügedən vulkanın püskürməsi güclü uğultu ilə başla­yıb, tullantı məhsulları 50-60 metr yüksəkliyə qalxıb. Püskürmənin alovsuz müşahidə edildiyi bildirilir.

GGİ-nin mütəxəssisləri müəyyənləşdiriblər ki, sayca 16-cı dəfə paroksizmi qeydə alınan vulkanın aktivləşməsi son yüz il ərzində heç bir aktivliyi müşahidə olunmayan şimal erup­tiv mərkəzində təzahür edib. Son dövrlər, o cümlədən 2018–2019-cu illərdə ardıcıl ənənəvi püskürməsi qeydə alınan cənub aktiv zonası ilə 700 metr məsafədə yerləşən yeni aktivləşmə sahəsində yer səthinə xaric edilən palçıq axınları 3 ha ərazini tutur. 0,9 metr orta qalınlıqlı yeni brekçiyanın vulkan üzrə ümumi həcmi 27000 kubmetr hesablanıb. Şöbə əməkdaşlarının tədqiqatlarının nəticəsinə görə, əmələ gəlmiş iki əsas axın dilləri təxminən 100 metrdən bir qədər az ərazini tutur, onların istiqamətləri cənub-qərbə və şimal-qərbə yönəlib. Yer səthinə gətirilən brekçiyanın nisbətən qatı olması palçıq kütləsinin daha böyük ərazilər boyu paylanmasını məhdudlaşdırıb, relyef üzrə mailliyi az olan sahələrdə, o cümlədən, vul­kanın şərq hissəsində daha böyük qalınlıqla müşahidə olunmasına şərait yaradıb.

Bununla bağlı qərb cinahlarda, axın dilləri ərazisində minimal qa­lınlıqlar (0,4-0,6 metr) qeydə alınıb. Püskürmə nəticəsində aktivləşən eruptiv mərkəzdən cənuba doğru, daha aktiv hesab olunan, eləcə də son illər ərzində tez-tez püskürən və kəndə yaxın məsafədə yerləşən Quşçunun cənub eruptiv sahəsinə meyilli tektonik çatlar müşahidə edilib. Dərinliyi və eni çox da böyük olmayan belə çatların yüzlərlə metr davam etməsi izlənilib. Vulkanın şərq hissəsini əhatə edən krater bəndi sahəsində gölməçə formala­şıb və həmin sulu sahədə intensiv qaz qabarcıqları müşahidə olunub. Ümumilikdə şərq krater bəndi sahəsindən eruptiv mərkəzə doğru formalaşmış çatlı əmələgəlmələrdən qaz buxarlarının intensiv xaric olun­ması diqqəti cəlb edib.

Məlumat üçün qeyd edək ki, Quşçunun yeni püskürməsi baş verən eruptiv zonası rayonun bir neçə mülkiyyətçisinin təsərrüfat sahəsini əhatə edir. Həmin zo­nada əkin işləri həyata keçirən mülkiyyətçilər burada aktiv vulkan ocağının yerləşməsi haqqında məlumatlı olmayıblar.

Hazırda şöbə əməkdaşları son ayda müşahidə olunan aktivləşmə ilə yanaşı, püskürmə sahəsindən gətirilən yanar şistli süxurların və neftli qumdaşlarının tədqiqini davam etdirirlər.

“Xalq qəzeti”