Rəsmi Vaşinqton Bakının siyasətinə dəstək verir

 Qarşıdan 28 May – Azərbaycanın Müstəqillik Günü gəlir. Qalib ölkəmizdə bu bayram təntənə ilə qeyd ediləcək. Artıq indidən əziz günə həsr olunmuş tədbirlər görülür və ölkəmizin rəhbərliyinin adına təbrik məktubları gəlməyə başlayıb. ABŞ Prezidenti Cozef Bayden də 28 May – Müstəqillik Günü münasibətilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə çox səmimi təbrik məktubu ünvanlayıb.

Azərbaycan rəhbərini və xalqımızı Amerika xalqı adından təbrik edən Cozef Bayden bildirib ki, bu il Ameri­ka Birləşmiş Ştatları ilə Azərbaycan Respublikası arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasının 30 illiyidir. Ötən müddət ərzində enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi və beynəlxalq təhlükəsizlik sahələrində əməkdaşlığımız tarixin mühüm anında öz bəhrəsini verir, Azərbaycan Avropa və dünya bazarlarının təhlükəsizliyinin təmin olunması və sabitləşdirilməsində önəmli rol oynayır.

Həqiqətən də, Azərbaycanın müstəqil xarici siyasətinin milli maraqlara əsaslanması, regionda təhlükəsizlik və əməkdaşlığa bu günümüzün və sabahımızın priz­masından yanaşılması diplomatiya aləmində ölkəmizin mövqelərinin möhkəmlənməsinə vəsilə olub. Biz mübarizəmizdə haqlı olduğu­muzu tarixi və geosiyasi faktlarla əsaslandıra, dünyanı haqq işimizi dəstəkləməyə yönəldə bilmişik. Ərazi bütövlüyümüzün əksəriyyət tərəfindən tanınması Qarabağda azadlıq savaşının cövhərini təşkil edib. Vətən müharibəsində Qələbəmiz dünyada Azərbaycana münasibətdə fərqli ab-hava yaradıb. Azərbaycan Avropa İttifaqı, Qoşulmama Hərəkatı, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı ilə münasibətlərini yüksək səviyyədə qura bilib. Özü də bu münasibətlər ehtimallar üzərində yaranmayıb, praqmatizm, qarşılıqlı fayda və maraqlara əsaslanıb.

Azərbaycan Prezidenti ADA Universitetində “Cənubi Qafqaz: İnkişaf və əməkdaşlıq” mövzusun­da keçirilən beynəlxalq konfransda bütün bunları dünyanın tanınmış intellektual təbəqə təmsilçiləri – İsveç, Birləşmiş Krallıq, Türkiyə, Fransa, İtaliya, Almaniya, Rumıniya, Pakistan nümayəndələri ilə bərabər, Amerika Birləşmiş Ştatlarından da gəlmiş işti­rakçıların diqqətinə yüksək diplomatik məharətlə çatdırıb, ölkədə, regionda və dünyada gedən prosesləri geniş şərh edib, Ermənistanın işğalçılıq xislətinin, revanşist mövqeyinin ob­yektiv təhlilini verib. Konfrans iştirak­çıları dövlət başçımızın güclü məntiqə söykənən fikirlərinə heyranlıqlarını gizlətməyiblər. Güman ki, rəsmi Vaşinqton və Bayden də bundan xəbərsiz deyil. Elə ABŞ rəhbərliyinin Azərbaycana göstərdiyi rəğbət də bir çox cəhətdən həm də bunun nəticəsidir.

Qarabağ məsələsinə gəlincə, 1996-cı ildə ATƏT-in Lissabon sammitində, 1999-cu ildə “vahid dövlət ideyası”nda, 2001-ci ildə Ki- Uest prosesində, 2007-ci ildə irəli sürülən Madrid prinsiplərində və son­rakı illərdə aparılan siyasətdə ərazi bütövlüyü baxımından Azərbaycanın haqlı mövqeyi etiraf olunub. İndi ermənilər də dərk edirlər ki, Prezident İlham Əliyevin dünya çapında möv­qeyi daha da möhkəmlənib, onun həyata keçirdiyi fəal diplomatik səylər, qalib Azərbaycanın diktə etdiyi reallıq­lar birmənalı qəbul olunur. Baydenin məktubu da bunu bir daha göstərir.

Məktubda, həmçinin Azərbaycanın terrorizmə qarşı qlobal mübarizəyə verdiyi əhəmiyyətli töhfələr təqdir olunur, Ukraynanın suverenliyinə Azərbaycanın dəstəyi və humanitar yardımı yüksək qiymətləndirilir. Bütün dünya görür ki, Rusiya –Ukrayna müharibəsi kontekstində qarışmama və qoşulmama prinsipinə sadiqlik nümayiş etdirən Azərbaycan hərbi müdaxiləyə məruz qalan tərəfə huma­nitar baxımdan böyük yardım edən azsaylı region ölkələrindən biridir.

Xalqımıza ən xoş arzularını ifadə edən Cozef Baydenin məktubunun ruhunda sələflərindən fərqli olaraq yeni dünya nizamı kontekstində yanaşma ilə müraciət özünü aş­kar göstərir. Onun verdiyi mesajlar indiyə qədərki ümumi yanaşma çərçivəsindən kənara çıxır və ona yeni məna yüklənir. Təbrik məktubunda bildirilir ki, indi Cənubi Qafqazda davamlı sülhə nail olmaq üçün mühüm imkana bəslənən ümid zamanıdır. “Amerika Birləşmiş Ştatları bütün Qafqaz və Trans-Xəzər regionunun çiçəklənməsinə imkan verəcək Azərbaycan ilə Ermənistan arasında diplomatik təmasların intensivləşdirilməsinə və Azərbaycanın iqtisadi, nəqliyyat və insanlararası əlaqələrinin qurul­masına kömək etməyə hazırdır. Biz Azərbaycanı bütün azərbaycanlıların hüquq və fundamental azadlıqlarını qoruyan demokratik idarəetmə və islahatlar istiqamətində məqsədyönlü addımlar atmağa dəvət edirik”.

Bəllidir ki ötən əsrin son onilliyində SSRİ dağıldıqdan sonra ABŞ Cənubi Qafqaza iddialı baxışlar ortaya qoyurdu, amma reallıqlar Ağ evin gözləntilərini çıxdaş edərək fərqli mənzərə yaratdı. İndi artıq bu bölgədə sülhə, demokratik dəyərlərə sadiqliyi ilə seçilən Azərbaycan dövləti var və inamla demək olar ki, hər kəs də bununla barışmışdır.

Bizcə, əsas məsələ burasındadır ki, Azərbaycan BMT-nin onilliklərlə havadan asılı qalmış məlum qətnamələrini özü reallaşdıraraq, ABŞ-ın da həmsədrlərindən biri olduğu ATƏT-in Minsk qrupunun belə bacarmadığına nail olub. Rəsmi Bakı öz torpaqlarını Ermənistanın işğa­lından azad etdikdən sonra Cənubi Qafqazda yaranan geosiyasi reallıq Vaşinqton üçün də ölkəmizə yeni ya­naşma tərzi formalaşdırmaq zərurətini ortaya qoyub. Yəni bölgəmizdəki cari reallıqlar ABŞ-ı bu siyasi areala daha uzunmüddətli yanaşma formalaşdır­mağa vadar edir və SSRİ-dən miras qalan bütün mümkün münaqişələrin, mübahisəli məsələlərin həllinə doğru düstur təklif etməyə yönəldir. Görünən budur ki, supergüc Cənubi Qafqazda üstün rola sahiblənmək istiqamətlərini müəyyənləşdirməyə başlayıb.

Sirr deyil ki, hər zaman ABŞ-ın mövqeyində Ermənistana simpa­tiya duyulub. Amma bu, heç də o anlama gəlmir ki, Ağ ev bölgədə qeyri-sabitlik olmasında maraqlıdır. Çünki beynəlxalq siyasi sistemdə formalaşan yeni nizam bunu inkar edir. ABŞ istədiyinə nail olmaq üçün elə rəhbər prinsipləri əsas tutma­ğa çalışır ki, həm region qaynar nöqtə olaraq qalmasın, həm də onun özəl maraqları təmin edilsin. Bu baxımdan ABŞ-ın Ermənistanla münaqişə prosesinə, Qarabağ məsələsinin tənzimlənməsinə dair özünün obyektiv mövqeyini bildirməsi təqdirəlayiqdir. Cozef Baydenin ifadə etdiyi fikirlər gələcək əlaqələrin inkişa­fına və daha da möhkəmlənməsinə ciddi töhfə veriləcəyinə ümidləri artırır.

ABŞ liderinin cənab İlham Əliyevə ünvanladığı təbrik məktubu konseptu­allığı ilə də diqqət çəkir. Bu məktubda bir növ ABŞ-ın Cənubi Qafqazdakı iştirakını gücləndirməyin yolunun Azərbaycanla məsləhətləşmələrdən keçdiyinə işarələr vurulur. Cənab Bayden məhz bu məramla Azərbaycanla Ermənistan arasında və beləliklə də Qafqaz regionun­da davamlı sülhə nail olunmasına, ümumilikdə Trans-Xəzər regionunun çiçəklənməsinə töhfə verməyə hazır olduğunu bəyan edir.

Daha bir mühüm məqam odur ki, cari durumu Rusiya-Uk­rayna müharibəsi kontekstində dəyərləndirən Bayden ölkəsinin Azərbaycanın müstəqilliyi və suverenliyinə bir daha dəstək nüma­yiş etdirməsini bildirməsi ilə dünya siyasi arenasında mövqeləri yetərincə laxlayan tərəfə mühüm mesaj verir.

Əlbəttə, ABŞ-ın Cənubi Qaf­qazda Azərbaycanla yaxınlaşmaq xəttini tutması yaxşı haldır. Təbii ki, Azərbaycan yenə də özünə xas ba­lanslaşdırılmış siyasət yürüdəcək və strategiyasında tarazlığı qoruyacaq ki, özünün şimallı-cənublu qonşu­ları ilə müşküllər yaranmasın. İndiki şəraitdə ən uğurlu strateji davranış məhz balanslı siyasəti qoruyub-saxlamaqdır. Bunu qonşularımız da dərk edib dəyərləndirməli və rəsmi Bakının xarakterik davranışlarının təftişinə yönəlik hər hansı siyasətdən çəkinməlidirlər.

Sözsüz ki, ABŞ-la Azərbaycan arasında müəyyən fikir ayrılıqla­rı da mövcuddur. Məsələn, insan hüquqlarına yanaşmada fərqlər var. Bəzən rəsmi Vaşinqton bu məsələyə birtərəfli münasibət sərgiləyir və ermənilərin hüquqları mövqeyindən çıxış edir. Ancaq, təbrik məktubundan da göründüyü kimi, tendensiya yaxşılığa doğru istiqamətlənmişdir. Politoloqların fikrincə, ABŞ-ın Cənubi Qafqazla bağlı siyasəti özlüyündə ins­titusional çağırışlar təqdim edir.

Xatırlayırıq ki, Novruz bayramı münasibətilə də cənab Cozef Bay­den Prezident İlham Əliyevə təbrik məktubu göndərmişdi və bu, onun xonçalı-səmənili fonda olan şəkli ilə müşayiət edilmişdi. Sözsüz ki, bu da elə Azərbaycana isti münasibət işarəsi idi. Bir neçə gün əvvəl isə ABŞ Dövlət katibi Antoni Blinken Prezident İlham Əliyevlə telefon danışığı zama­nı sözügedən təbrik məktubunda öz əksini tapan məsələləri birbaşa dilə gətirmiş, Azərbaycanla Ermənistan arasında aparılan danışıqları və bu xüsusda sülh sazişinin bağlan­masını dəstəklədiyini vurğulamış və bunun regionda davamlı sülhün təmin olunmasına töhfə verəcəyinə ümidvar olduğunu ifadə etmişdi. Bu da Azərbaycanın ABŞ-ın regionda mühüm tərəfdaşı olduğunu göstərir.

Görünən budur ki, dünyada siyasi üfüqlər aydınlaşır, super güclər də prinsipial məsələlərdə birtərəfli mövqe nümayişindən uzaqlaşır və daha ob­yektiv davranışlara üstünlük verirlər.Bu baxımdan ABŞ–Azərbaycan münasibətlərinin yeni müstəvidə inki­şafı böyük önəm kəsb edir.

Əli NƏCƏFXANLI,

“Xalq qəzeti”